Laatst kwam een vriend terug op onze column Afgunst. “Ik vind het mooi dat jij je zo kwetsbaar opstelt met zo’n verhaal” zei hij. Met scherpe en harde toon hoorde ik mezelf reageren: “Kwetsbaar, hoezo, wat bedoel je?” Waarop hij zei: “Je schrijft iets heel persoonlijks en dan kan het best pijnlijk zijn als er geen reactie komt op wat je schrijft en dat lijkt me kwetsbaar”.
Snel werd ik weer wat zachter. We krijgen inderdaad niet veel rechtstreekse reacties op onze verhalen en dat is soms jammer. Toch blijkt tijdens ontmoetingen dat veel mensen onze verhalen met aandacht lezen en dan ontstaan er verdiepende gesprekken. Waarom gebruikt hij het woord kwetsbaar en waarom reageer ik daar zo scherp op?
Kwetsbaar
Kwetsbaarheid verwijst naar een situatie waarin de mogelijkheid aanwezig is om fysiek of emotioneel aangevallen of geschaad te worden. Hoewel we in toenemende mate denken dat dit niet zo is, zijn wij (mensen) kwetsbaar voor allerlei mogelijke vormen van beschadiging waarover we zelf weinig controle hebben: virussen, (dodelijke) ziektes, pesterijen, ongeluk etc.
Brene Brown die veel onderzoek heeft gedaan naar kwetsbaarheid laat de samenhang zien tussen verbinding, schaamte en kwetsbaarheid. Zij zegt “Verbinding is de essentie waarom het draait in het leven. Zonder verbinding met andere mensen heeft het leven geen zin. Schaamte gaat over dat deel van jezelf dat jij niet goed genoeg vindt en dat jij voor anderen wilt verbergen uit angst om de verbinding te verliezen. Als de ander ‘dit’ van mij weet, dan zal hen/hij/zij de verbinding met mij verbreken. En we voelen ons het meest kwetsbaar als we de controle over het beeld dat anderen van ons hebben, kunnen of dreigen te verliezen, terwijl we weten dat we niet volmaakt zijn. (meer Brene Brown, kijk bv hier haar TED-talk of lees haar boek: De kracht van kwetsbaarheid)
Moed
Je hebt moed[1] nodig om jezelf in zijn geheel te zien. Om van jezelf niet alleen te zien waar je trots op bent maar ook die gevoelens, gedrag en gedachten onder ogen te komen waarover je een oordeel hebt en die je liever verbergt. En als het al lukt meer kanten van jezelf te zien, dan heb je weer moed nodig om ook jezelf met dat deel te laten zien. De moed om je (in je rol) zichtbaar te maken vanuit je hart aan die mensen en in die situaties waarin je daadwerkelijk verbinding wilt maken. En we noemen dat moedig omdat we in een wereld leven waarin het steeds gebruikelijker wordt om alleen de succesvolle, sterke, politiek correcte kant te tonen en te delen. Een wereld waarin de illusie groeit dat we alles onder controle (dienen te) hebben en dat we als individu daarmee verantwoordelijk zijn voor onze successen maar ook voor ons falen of zelfs ons ziek worden. Een boodschap die er bij mij niet ingaat en die haaks staat op mijn persoonlijke ervaringen en de vragen die ik in mijn praktijk bij klanten tegenkom.
Waarom zo scherp?
Wat gebeurde er met me dat ik zo scherp reageerde op die opmerking. Ik voelde door zijn woorden ineens hoe de lezer onze verhalen op afstand kan houden en de aangesneden thematiek als iets persoonlijks van mij of ons kan zien. Ik hoorde zinnetjes in mijn hoofd als: “dat heb jij dus” of “dat is jouw probleem”. En in een reflex verzet ik me tegen de angstige gevoelens die opkomen en ik ageer om de angst niet te voelen. Angstige gevoelens dat anderen me zullen afwijzen en de verbinding verbreken nu ze dit van mij weten.
En die gevoelens worden versterkt omdat ik me door zijn opmerking alleen voel staan. Ik denk dat dat komt door de opmerking als geheel. In de zin “ik vind het zo mooi dat jij je zo kwetsbaar opstelt” hoor ik twee aspecten waardoor ik geen verbinding meer voel: het oordeel (mooi) en de splitsing (ik-jij). Daarmee neemt mijn vriend, onbewust afstand, terwijl hij waarschijnlijk een ingang zoekt voor een gesprek over de column of over andere ‘hartzaken’ die hem en ons beroeren. Hij wil juist verbinding maken, maar durft het blijkbaar niet aan en zet mij aan het werk.
Ik herken hoe ik dit soms zelf ook doe en hoe moeilijk ik het kan vinden om vanuit mijn hart een gesprek te starten. Een gesprek waarin ik mezelf laat zien door te vertellen wat mij beroert of wat het verhaal van de ander met mij doet, zonder een vraag te stellen. Want met een vraag zet ik de ander aan het werk om meer over zichzelf te vertellen, wat mij een aanknopingspunt geeft om op te reageren: de veilige weg.
In iedere positie waarin we zitten (in het verhaal van deze column de schrijver en de lezer) hebben we ‘courage’ nodig om onszelf te laten zien, zodat we verbinding maken met de ander terwijl we de angst voelen om de verbinding te verliezen als we ons zichtbaar maken.
Vind je hele verhaal
In onze programma’s brengen we je in contact met jouw hele verhaal. Je gaat verbinding maken met jezelf en met anderen vanuit je hart. We nodigen je op diverse manieren uit om jezelf zichtbaar te maken, mogelijk met alle tegenstrijdigheden die daarbij horen. We nodigen je uit je gedachten en gevoelens te brengen in het hier en nu van de verschillende werksessies. Wij brengen onze gedachten en gevoelens ook naar voren, vanuit onze rol en positie in de taak die wij hebben. Daarmee ondersteunen we je om zichtbaar te worden voor jezelf en voor anderen. Dat is spannend en misschien voelt dat als kwetsbaar en heb je veel moed nodig. Maar het is ook bevrijdend om te doen en je kracht en aanwezigheid te voelen.
Moed is onvermijdelijk als je gezag en leiderschap wilt nemen en in verbinding met anderen wilt werken en leven. Wij bieden je de context waarin je die moed kan vinden.
[1] Moed in het Frans courage, komt van cœr van het Latijnse cor = hart
De foto is van Herman van Ommen
Herman van Ommen maakt of levert foto’s bij veel van onze columns en reageert daarmee met zijn beelden en associaties op onze verhalen. www.hermanvanommenfotografie.nl