“If you haven’t been to a Group Relations Conference you haven’t lived” zegt een van de twee begeleiders bij de start van het online seminar dat ik als onderdeel van een opleiding volg. Deze begeleider heeft jarenlang een belangrijke rol vervuld bij een internationale Group Relations Conference. Ik moet lachen om de grootspraak en ik denk: “Wat een arrogantie, dat je dit zo durft te stellen!” Tegelijkertijd vind ik het ook indrukwekkend dat hij met zo veel stelligheid voor zijn werk gaat staan. Ook herken ik wat hij zegt. Voor mij was mijn deelname aan een Group Relations Conference[1] geweldig leerzaam en in zekere zin life changing. Het heeft veel invloed gehad op mijn werk en leven de afgelopen jaren. Het is voor mij een belangrijke aanleiding geweest om te kiezen voor onze manier van werken binnen NieuweKaders.
De begeleider vraagt of we onze hand willen opsteken wanneer we al eens hebben deelgenomen aan een Group Relations Conference. Samen met twee anderen uit de groep steek ik mijn hand op. Ik voel me wat ongemakkelijk als de vraag op de tweede dag van het seminar nogmaals gesteld wordt. Ik voel een splitsing, tussen de deelnemers die deze ervaring wel hebben en de deelnemers die deze nog niet hebben. Ik voel me in deze splitsing meer ervaren dan anderen uit de groep, wat me ook een goed gevoel geeft. Tegelijkertijd voel ik de noodzaak me te bewijzen. Ik denk: “Nu moet ik het ook laten zien”.
Bij het handen opsteken zegt de tweede begeleider: “één Group Relations Conferentie is er geen”. Ik denk dat hij deze opmerking maakt om de ervaringsnorm die wordt ingebracht te relativeren en een poging te doen om de splitsing binnen de groep te verkleinen. Ik voel in deze opmerking ook de boodschap van het belang van ervaring opdoen. Ik moet denken aan een opmerking die ik in mijn tijd bij de politie veel hoorde: “zorg eerst maar eens dat je een paar broeken hebt versleten.” De broeken-verslijten-metafoor werd daar gebruikt om aan te geven dat ervaring de norm is en bepalend of je erbij hoort en iets te zeggen hebt of niet.
Ik kan me voorstellen dat ìk juist deze boodschap erin hoor vanwege mijn eigen gevoeligheid voor het voldoen aan normen. Maar ik denk ook dat hier een systemische druk speelt. Hoe meer ervaring, hoe meer je moet bewijzen. Wanneer ik naar het systeem van Group Relations kijk, dan krijgt het begrip ervaringsleren dat daarin centraal staat voor mij een extra betekenis. Ervaring doet er óók in het leren van dìt vak toe. En het lijkt alsof er aan die ervaringen een rangorde wordt toegekend, beginnend bij geen, één en meer dan één.
Tijdens hetzelfde online seminar doen we een ervaringsgerichte oefening. We vormen twee groepen. De drie handopstekers komen in dezelfde groep terecht zonder zelf een bewuste handeling in dit keuzeproces te verrichten. Had het selectieproces onbewust al plaats gevonden toen de drie handen werden opgestoken? Wanneer we aan het werk zijn blijken het juist ook deze drie te zijn die zichzelf binnen deze subgroep extra veel laten zien en horen. De competitie is voor mij voelbaar. Was dit groepje, niet in de laatste plaats ikzelf, onbewust bezig de opgestoken hand en daarmee de ervaringsnorm naar elkaar aan het bevechten en bewijzen, vraag ik me achteraf af.
Wanneer we de dag afsluiten zegt de docent nogmaals: “And remember! If you haven’t been to a Group Relations Conference you haven’t lived”. Ik krijg het gevoel dat de normen extra bevestigd worden. Ik realiseer me nog eens goed wie dit zegt en vanuit welke rol. Dit is iemand die een belangrijk deel van zijn werkend leven heeft gewijd aan dit werk en hier een autoriteitsrol in heeft. Ik herinner me dan ook iets anders wat hij tijdens dit seminar zegt: “For some of us Group Relations is a way of living”. Ik kan me voorstellen dat het hier ook gaat over zijn leven en dat wanneer je je werk met veel toewijding en volle overtuiging doet het je levenswerk en een way of life wordt.
Ik moet denken aan een gesprek binnen ons team NieuweKaders. Ik stel de vraag aan één van onze consultants: “Welke ervaringen heb jij met Group Relations Conferences?” Doe ik hier niet precies hetzelfde? Heb ik de ervaringsnorm geïnternaliseerd en doe ik dat omdat ik erbij wil horen? Het maakt me bewust hoe snel ik onbewust normen tot me kan nemen, ernaar kan gaan handelen en de norm daarmee voortzet.
Toch vind ik ook dat iedereen eens mee zou moeten doen met een meerdaags programma van NieuweKaders en eigenlijk ook meer dan één keer. Niet omdat je dan pas geleefd hebt, maar juist omdat je al geleefd hebt, wellicht wat ingesukkeld bent of vastgelopen. Met deze krachtige en unieke manier van leren wordt je weer wakker en krijg je weer zin en nieuwe energie.
[1] De Group Relations methode is een vorm van ervaringsleren waar je als deelnemer in een tijdelijke werkorganisatie in de interactie met de andere deelnemers en de staf je rol moet vinden en op zoek moet gaan naar de kern van je persoonlijke autoriteit en leiderschap. Het zicht krijgen op niet alleen de bewuste processen, maar juist ook de onbewuste processen in de dynamiek van de groep en bij jezelf speelt een belangrijke rol.
Fotografie: Herman van Ommen/ Arnhem.